Deze educatieve game maakt leren leren leuk!
Executieve functies zijn de belangrijke hersenfuncties die kinderen helpen bij plannen, focussen, onthouden en nadenken. Ze werken als de ‘baas van het brein’ en bestaan uit vier hoofdfuncties: aandacht, werkgeheugen, impulscontrole en probleemoplossend vermogen. Deze vaardigheden zijn essentieel voor leren en het uitvoeren van dagelijkse taken, en kunnen spelenderwijs worden getraind.
Executieve functies zijn de controlefuncties van het brein die kinderen helpen bij het plannen, organiseren en uitvoeren van taken. Je kunt ze zien als de ‘baas van het brein’ die ervoor zorgt dat alles goed verloopt. Deze functies bestaan uit vier hoofdonderdelen: aandacht, werkgeheugen, impulscontrole en probleemoplossend vermogen.
Deze vaardigheden zijn cruciaal omdat ze de basis vormen voor effectief leren. Zonder goed werkende executieve functies hebben kinderen moeite met schooltaken, het volgen van instructies en het reguleren van hun gedrag. Aandacht helpt kinderen zich te concentreren op wat belangrijk is. Werkgeheugen zorgt ervoor dat ze informatie kunnen vasthouden terwijl ze ermee werken. Impulscontrole helpt hen nadenken voordat ze handelen. Probleemoplossend vermogen stelt hen in staat flexibel te denken en plannen te maken.
Het goede nieuws is dat executieve functies trainbaar zijn, zelfs bij kinderen met een verstandelijke beperking. Door gerichte oefening kunnen deze vaardigheden worden versterkt, waardoor kinderen beter kunnen profiteren van onderwijs en dagelijkse activiteiten.
Aandacht werkt als een zaklamp in het hoofd van je kind. Net zoals een zaklamp licht richt op één specifiek punt, helpt aandacht kinderen zich te focussen op belangrijke informatie terwijl ze afleidende dingen negeren. Deze vaardigheid is essentieel voor leren omdat kinderen alleen kunnen leren van dingen waar ze hun aandacht op richten.
Er zijn verschillende soorten aandacht die kinderen gebruiken. Selectieve aandacht helpt hen zich te concentreren op de stem van de juf terwijl er buiten lawaai is. Volgehouden aandacht zorgt ervoor dat ze een puzzel kunnen afmaken zonder op te geven. Verdeelde aandacht stelt hen in staat naar muziek te luisteren terwijl ze tekenen.
Kinderen kunnen hun aandacht trainen door regelmatig oefeningen te doen. Eenvoudige activiteiten zoals geheugenspelletjes, zoekplaatjes of het volgen van instructies helpen hun concentratie te verbeteren. Het is belangrijk om te beginnen met korte oefeningen en de tijd geleidelijk uit te breiden naarmate hun aandachtsspanne groeit.
Werkgeheugen is het ‘notitieboekje in je hoofd’ dat informatie tijdelijk vasthoudt terwijl je ermee aan het werk bent. Het stelt kinderen in staat om instructies te onthouden, rekenkundige bewerkingen uit te voeren en verhalen te begrijpen. Zonder goed werkend werkgeheugen vergeten kinderen snel wat ze net hebben gehoord of geleerd.
Bij huiswerk speelt werkgeheugen een cruciale rol. Wanneer een kind een rekensom maakt zoals 15 + 8, moet het de getallen onthouden, de bewerking uitvoeren en het antwoord vasthouden. Bij het lezen van een verhaal helpt werkgeheugen om eerdere zinnen te onthouden zodat het verhaal betekenis krijgt.
Ouders kunnen het werkgeheugen van hun kind versterken door spelletjes te spelen waarbij informatie moet worden onthouden. Educatieve games die specifiek zijn ontwikkeld voor het trainen van executieve functies kunnen hierbij bijzonder effectief zijn. Eenvoudige activiteiten zoals het herhalen van getallenreeksen, het onthouden van boodschappenlijstjes of het spelen van ‘ik zie, ik zie’ helpen ook bij het versterken van deze vaardigheid.
Impulscontrole is de ‘rem in je hoofd’ die kinderen helpt nadenken voordat ze iets doen. Voor sommige kinderen is deze rem nog niet volledig ontwikkeld, waardoor ze snel reageren zonder na te denken over de gevolgen. Dit komt omdat de hersendelen die verantwoordelijk zijn voor impulscontrole pas volledig rijp zijn wanneer kinderen volwassen worden.
Kinderen hebben impulscontrole nodig in veel dagelijkse situaties. Ze moeten hun hand opsteken voordat ze iets zeggen in de klas, wachten tot het hun beurt is bij een spelletje, of stoppen met spelen wanneer het tijd is voor huiswerk. Zonder goede impulscontrole roepen ze door elkaar, pakken ze speelgoed af of geven ze op bij moeilijke taken.
Ouders en begeleiders kunnen impulscontrole ondersteunen door duidelijke regels en routines te creëren. Het helpt ook om kinderen te leren ‘stop en denk’ technieken te gebruiken. Wanneer ze de neiging voelen om impulsief te handelen, kunnen ze eerst tot drie tellen of diep ademhalen. Positieve bekrachtiging wanneer kinderen wél goed nadenken voordat ze handelen, versterkt dit gewenste gedrag.
Ouders kunnen executieve functies thuis stimuleren door dagelijkse activiteiten om te zetten in leuke oefenmomenten. Koken is bijvoorbeeld een uitstekende manier om planning en werkgeheugen te trainen. Kinderen moeten ingrediënten onthouden, stappen in de juiste volgorde uitvoeren en hun aandacht bij de taak houden.
Spelletjes zijn bijzonder effectief voor het trainen van executieve functies. Bordspellen zoals memory, domino of eenvoudige kaartspellen oefenen verschillende vaardigheden tegelijk. Educatieve digitale games die speciaal zijn ontwikkeld voor het trainen van executieve functies kunnen een waardevolle aanvulling zijn, vooral omdat ze zich aanpassen aan het niveau van het kind.
Dagelijkse routines helpen ook bij het ontwikkelen van executieve functies. Het maken van een planning voor de dag, het opruimen van speelgoed in categorieën, of het voorbereiden van de schooltas de avond van tevoren zijn allemaal activiteiten die planning en organisatie stimuleren. Het belangrijkste is om geduldig te blijven en te onthouden dat executieve functies tijd nodig hebben om zich te ontwikkelen, maar dat iedere oefening bijdraagt aan de groei van deze essentiële vaardigheden.
