Deze educatieve game maakt leren leren leuk!
Het dysexecutieve syndroom is een verzameling van problemen met de zogenaamde executieve functies – de mentale vaardigheden die nodig zijn voor planning, aandacht, werkgeheugen en impulscontrole. Dit syndroom komt vaak voor bij kinderen met een verstandelijke beperking en beïnvloedt hun vermogen om te leren en dagelijkse taken uit te voeren. Het ontstaat doordat bepaalde hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor deze executieve functies minder goed ontwikkeld zijn of anders functioneren.
Het dysexecutieve syndroom is een neurologische aandoening waarbij de executieve functies van de hersenen niet optimaal werken. Deze functies omvatten aandacht, werkgeheugen, impulscontrole en probleemoplossend vermogen – allemaal essentiële vaardigheden voor effectief leren en functioneren.
Bij kinderen met een verstandelijke beperking ontstaat dit syndroom doordat de prefrontale cortex, het hersengebied verantwoordelijk voor executieve functies, anders ontwikkeld is. Dit betekent niet dat deze kinderen niet kunnen leren, maar dat ze andere benaderingen nodig hebben om hun cognitieve vaardigheden te ontwikkelen.
De relatie tussen executieve functies en dagelijks functioneren is cruciaal. Deze vaardigheden vormen de basis voor het kunnen volgen van instructies, het onthouden van informatie tijdens taken, het plannen van activiteiten en het beheersen van impulsen. Wanneer deze functies niet goed werken, ervaren kinderen moeilijkheden in schoolsituaties, sociale interacties en zelfstandige activiteiten.
De symptomen van het dysexecutieve syndroom zijn herkenbaar in vier hoofdgebieden: problemen met aandacht en concentratie, moeilijkheden met planning en organisatie, werkgeheugenproblemen en impulsief gedrag. Deze tekenen zijn vaak het meest zichtbaar in situaties die mentale flexibiliteit en zelfregulatie vereisen.
Aandachtsproblemen uiten zich als korte concentratiespannes, gemakkelijk afleidbaar zijn door omgevingsprikkels, en moeite hebben om taken af te maken. Een kind kan bijvoorbeeld beginnen met een puzzel, maar na enkele minuten de aandacht verliezen en naar iets anders overgaan.
Planning- en organisatiemoeilijkheden worden zichtbaar wanneer kinderen niet weten hoe ze een taak moeten aanpakken, stappen in de verkeerde volgorde uitvoeren, of overweldigd raken door complexe opdrachten. Werkgeheugenproblemen manifesteren zich als het vergeten van instructies tijdens het uitvoeren ervan, of het niet kunnen vasthouden van informatie die nodig is voor een taak.
Impulscontrole-uitdagingen tonen zich in het handelen zonder nadenken, onderbreken van anderen, of het niet kunnen wachten op hun beurt. Deze symptomen variëren sterk per kind en kunnen in verschillende combinaties voorkomen.
Het dysexecutieve syndroom heeft een significante impact op schoolprestaties omdat traditionele lesmethoden vaak een beroep doen op precies die vaardigheden die bij deze kinderen minder ontwikkeld zijn. Kinderen ervaren daardoor frustratie en kunnen hun werkelijke potentieel niet tonen in conventionele onderwijssettings.
In de klas hebben deze kinderen moeite met het volgen van meerstaps-instructies, het organiseren van hun schoolspullen, en het voltooien van opdrachten binnen de gestelde tijd. Ze kunnen wel de kennis bezitten, maar hebben problemen met het demonstreren ervan door hun executieve beperkingen.
Traditionele leermethoden zijn vaak minder effectief omdat ze uitgaan van goed functionerende executieve functies. Professionals kunnen dit syndroom herkennen door te observeren hoe kinderen reageren op verschillende instructievormen. Vaak presteren deze kinderen beter wanneer taken worden opgedeeld in kleinere stappen, visuele ondersteuning wordt geboden, en directe feedback wordt gegeven.
Het is belangrijk dat onderwijsprofessionals begrijpen dat deze kinderen niet lui of onwillig zijn, maar dat hun hersenen simpelweg andere strategieën nodig hebben om informatie te verwerken en te leren.
Ouders en begeleiders kunnen kinderen met het dysexecutieve syndroom het beste helpen door aangepaste strategieën toe te passen die aansluiten bij hun specifieke behoeften. Dit betekent het creëren van gestructureerde omgevingen, het gebruik van visuele hulpmiddelen, en het aanbieden van spelgerichte leermogelijkheden.
Praktische strategieën omvatten het opdelen van complexe taken in kleinere, behapbare stappen, het gebruik van tijdsindicatoren zoals timers, en het creëren van duidelijke routines. Visuele planningen, checklists en pictogrammen kunnen kinderen helpen om zelfstandiger te functioneren.
Spelgerichte leervormen zijn bijzonder effectief omdat ze de aandacht langer vasthouden en directe feedback bieden. Digitale educatieve games kunnen adaptief zijn en automatisch aanpassen aan het niveau van het kind, waardoor frustratie wordt verminderd en succeservaringen worden vergroot.
Ouders en verzorgers kunnen thuis ondersteunen door geduld te tonen, kleine vooruitgang te vieren, en consistent te zijn in hun benadering. Het is cruciaal om te begrijpen dat deze kinderen vaak meer tijd nodig hebben, maar wel degelijk kunnen leren en groeien wanneer ze de juiste ondersteuning krijgen.
Samenwerking tussen thuis en school is essentieel. Door strategieën te delen en consistent toe te passen in verschillende omgevingen, krijgen kinderen de beste kansen om hun executieve functies te ontwikkelen en hun leerpotentieel te benutten.
